Alternatör günümüz teknolojisinin temel ihtiyaçlarını karşılamak elektrik ve elektronik teknolojisinde çok geniş kullanım alanı olan alternatörler özellikle otomotiv sektöründe de kendisine geniş kullanım alanı bulmuştur. Hemen hemen her yerde elektriğe ihtiyaç duyduğumuz çağımızda, elektriğin olmadığı yerlerde kullanılan ekonomik verimli bir üründür.

Alternatör Nerelerde Kullanılır?

Alternatör elektriğin olmadığı ve ulaşmanın da mümkün olmadığı yerlerde elektrik ihtiyacımızı karşılayan üründür. Kısaca mekanik enerjiyi alternatif akıma çevirir. Alternatif akım ise dalgalı akımdır. Dalgalı akım elektronik cihazların haricinde elektrikli ev aletlerinin tamamında, evde, iş yerinde, dükkanlarda kullanılır. Yani elektrik denilince aklımıza dalgalı akım gelmelidir. Ve alternatörler dalgalı akım üretir. Alternatörün ana yapısı bir mıknatıs ve bobinden oluşur. Rotor, stator ve diyot parçaları ile akım üretilir.

Alternatör Nedir?

Alternatörün Çalışma Prensibi

Alternatör iletkenlerden meydana gelir. Ve bir iletken üzerinde manyetik alan değişikliğinde iletken de akım oluşmaya başlar. Normal üretim bir alternatörün mıknatıs adı verilen rotorlar ve demir nüvesine sarılı ve stator adı verilen iletken birbirine sarılmış sargılar içinde veya etrafında dönerler.

Rotorların hareket etmeye başlaması ile iletkenlerin etrafında ki manyetik alan değişir ve genişler. Ve elektrik akım üretilmeye başlar. Rotorların devir sayısına göre ( Dönüş hızı) kutuplardan oluşur. Kutuplarda manyetik alana ihtiyaç duyarlar. Kutuplarda manyetik alanın oluşabilmesi için doğru akım (Doğrultulmuş akım) gerekli ve bu akım ise ikaz parçası tarafından verilir. Ve alternatörler üretim olarak farklı alanlarda kullanılır.

Alternatör Sarımı

Bobinler oluklara yerleştirilmeden önce oluk adımına göre düzeltilir.

Çıkış geriliminin düşmemesi, iletkenlerin zarar görmemesi için iletkenler oluklara itina ile yerleştirilir. Bobin grubu bölünerek oluklara yerleştirilir. 

Bobinler oluklara yerleştirildikten sonra diğer bobinler takılmadan önce düzeltilir.

iletkenlerin çıkmaması için oluklara kapak yerleştirilir. Kapak buyu stator kenarından iki-üç milimetre kadar dışarıya kadar olacak şekilde hazırlanır.

Tam kalıp sarımlarda bir oluk içerisinde iki bobin kenarı bulunur. Bobin kenarlarının birbirinden yalıtılmaları gerekir. Bunun için bir bobin grubu takıldıktan sonra kapaklar çıkartılır. Bunların yerine stator dışındaki iletkenlerin de yalıtımı için uzun kapaklar yerleştirilir. Bu kapaklar hem bobin içindeki ve hem de bobin dışındaki yalıtımı sağlarlar.

Oluk içerisine yerleştirilen birinci kenar bobinleri ikinci kenarların kolay yerleştirilmeleri için oluk sürgü çubuğu yardımıyla oluk içinde itilir ve sıkıştırılır.

Uzun kapaklar takıldıktan sonra ikinci bobinler birinci bobinlerin üzerlerine yerleştirilir. ikinci kenar bobinleri yerleştirildikten sonra daha önce çıkarttığımız kısa kapaklar ikinci kenarın üzerlerine takılır.

Oluk içerisine yerleştirilen bobinler plastik çekiçle yardımıyla düzeltilir ve çekil verilir. Bobinlere kesinlikle metal cisimle vurulmaz.

Bobinlere düzgün ve yuvarlak bir şekil verilir.

Yarım ve tam kalıp sarımlarda bobin kenarlarının bir tarafı altta diğer tarafı üstte kalır. Bunun için ilk takılan bobin kenarları kaldırılır. Altlarına son takılan bobin kenarları yerleştirilir.

Sarım bitince tüm bobinlere şekil verilir. Bobinler statora değiyorsa kaldırılır. Üstten ve yandan vurularak bobinlere şekil verilir. şekil verirken plastik çekiçle beraber tahta çıta kullanılarak bobinler düzeltilir.

Bobinler arası yalıtıma geçmeden önce bobin grupları elle veya plastik çekiçle düzeltilir.

Alternatör bobin grupları arasındaki kısa devreler alternatör içinde büyük kısa devre akımlarının dolaşmasına sebep olur. Bu yüzden bobinlerin birbirlerinden yalıtılmaları gerekmektedir. Bunun için oluklar arasına presbantlar yerleştirilir. Presbantların boyutları çok önemlidir. Bobin gruplarını birbirinden ayıracak çekilde kesilir. Fakat bobin yüzeylerini kesinlikle aşmamalıdır. Bobinler en son verniklendiğinde aksi taktirde bibin içlerine vernik akışı olmaz.

Presbantlar bobin gruplarını ayıracak şekilde konulur. Fazlar arasında yalıtım sağlanır. Presbanların dışarıya sarkan kısımları makasla kesilir. Sonuçta düzgün bir yalıtım sağlanır.

Oluklar arası yalıtım yapıldıktan sonra dikme işlemine geçilir. Bakır iletkenler manyetik malzemeler değildir. Ancak iletkenlerde oluşan manyetik alan iletkenlerde hareket meydana getirebilir. Bunun için dikme içlemi sıkı bir şekilde yapılmalıdır.

Dikme işleminde şerit tiret veya tesbih ipi kullanılır. Tiret veya ip stator içinden dışarıya doğru geçirilerek dikme işlemi yapılır.

Dikme işlemi tüm bobinlere iki veya üç oluk aralıkları ile muntazam bir şekilde yapılır. Bobinlerin daha fazla sıkışması için plastik çekiç kullanılır.

Dikme işlemi sonunda düzgün bir görüntü elde edilmelidir.

Alt tarafta dikme işlemi bittikten sonra üst tarafa geçilir. Üst tarafta bobin bağlantı uçları bulunur. Bobin uçlarına makaron geçirilerek bağlantı yapılır. Dışarıya çıkarılacak uçlar uygun uzunlukta ısıya dayanıklı (yanmaz) izoleli iletkenlerle bağlanır. Bağlantı uçları ve dışarıya çıkartılacak uçlar makaron içerisinde kalır. Yapılan bütün ekler lehimlenir.

Lehimleme işleminden sonra bobingrupları düzeltilir. Bobin grupları yinepresbantlarla birbirlerinden yalıtılır.

Bobinler düzeltildikten sonra dikme işlemi yapılır. Bütün uçlar bağlantı yerine yakın ve aynı yerden çıkartılır.

Dikme işleminden sonra oluklar kontrol edilir. Oluklarda presbantların dışarıya taşmaları engellenir. Çıkan presbantlar geri itilir veya oluklara, kavelalar çakılır.

Dikme işleminin tamamen bitmesinden sonra vernikleme işlemine geçilir. Vernikleme için lak izolasyon sıvısı kullanılır. Bobin gruplarına oluk içlerine fırça yardımıyla vernik sürülür. Böylelikle hem daha iyi bir yalıtım sağlanmış olur ve hem de bobinlerin manyetik alandan dolayı titreşimi engellenmiş olur.

Jeneratör uygulamalarında tüm sargı elemanları sert çevre şartlarına karşı özel olarak hazırlanmış maddelerle emdirme işlemi yapılır. Yüksek mekanik dayanıklılık gerektiren dönen parçalar için ve statik sargılar için geliştirilmiş reçineler seçilerek yüksek dereceli harç ile emdirme işlemi yapılır. Zengin reçine teknolojisi ve en iyi özellikteki VPI epoksi kullanılarak oluşturulan bu karışımla en iyi izolasyona sahip üstün bir ürün elde edilir. 5 kV ve üzerindeki makinelerde korona korumalı şeritler kullanılır.

Alternatör sargılarında oluşacak nem, yalıtım direncinin zayıflamasına neden olur. Bu nedenle yoğunlaşmadan dolayı oluşabilecek nemin sargılara zarar vermemesi için stator sargıları üzerine ısıtıcı bağlanır. Bu ısıtıcılar 220-110V geriliminde ve 50-65W gücünde olabilir.